Και το αέριο στο παζλ της Μέσης Ανατολής

Το διεκδικούμενο κοίτασμα φυσικού αερίου στη Μεσόγειο

Του ΝΑΣΙΜ ΑΛΑΤΡΑΣ

Φαίνεται πως σε λίγο καιρό η Μεσόγειος θα γεμίσει εξέδρες εξόρυξης φυσικού αερίου. Στα διεθνή αποθέματα φυσικού αερίου, που αγγίζουν τα 180 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, προστέθηκαν, μετά την ανακάλυψη κοιτασμάτων στη Μεσόγειο, μερικά ακόμα τρισεκατομμύρια... Ετσι ο πυθμένας της Μεσογείου ανέβασε τον πήχη της έντασης και πρόσθεσε νέες αιτίες για την παράταση της διαχρονικής σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή.

Οι απόψεις γύρω από το τι είναι «αποθεματικό» διίστανται. Το αμερικανικό περιοδικό «Oil & Gas Journal» το ορίζει ως την ποσότητα που μπορεί να εξορυχθεί, βάσει των σημερινών τιμών και της διαθέσιμης τεχνολογίας. Το γαλλικό Cedigas, αντίθετα, λέει ότι είναι η ποσότητα που επιβεβαιωμένα μπορεί να παραχθεί υπό τους υφιστάμενους οικονομικούς και τεχνικούς όρους.

Κανένας όμως δεν παρέχει αξιόπιστο ορισμό. Οπότε τα κράτη υπερεκτιμούν το αποθεματικό τους, προσδοκώντας γεωπολιτικά και οικονομικά ωφέλη, όπως να δανείζονται με εγγύηση το ανακοινώσιμο αποθεματικό. Και οι εταιρείες εξόρυξης επίσης τείνουν να υπερεκτιμούν το αποθεματικό, προκειμένου να ενισχυθούν η διεθνής εικόνα τους και η χρηματιστηριακή τους αξία.

Στα διεθνή αποθεματικά προστέθηκαν φέτος 238 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκαν σε δύο περιοχές της Μεσογείου.

Την πρώτη, την πλουσιότερη, τη βάφτισαν οι Ισραηλινοί Tamar και τη δεύτερη Dalit. Η πρώτη βρίσκεται περίπου 50 μίλια δυτικά της Χάιφας στα διεθνή ύδατα, σε βάθος 5.500 μέτρων. Η παραγωγή αναμένεται να αρχίσει το 2012, σύμφωνα με δήλωση του Charles Davidson, προέδρου της αμερικανικής εταιρείας Noble Energy, που ανακάλυψε τα δύο κοιτάσματα. Το ισραηλινό υπουργείο Εθνικής Υποδομής ανακοίνωσε πρόσφατα πως η παραγωγή ξεκινάει το 2014. Η Noble Energy κατέχει το 36% των μετοχών της κοινοπραξίας εκμετάλλευσης των δύο κοιτασμάτων. Το υπόλοιπο κατέχουν ισραηλινές εταιρείες.

Μόλις δημοσιοποιήθηκε με τυμπανοκρουσίες η είδηση της ανακάλυψης των αποθεμάτων, οι μετοχές των ισραηλινών εταιρειών της κοινοπραξίας ανέβηκαν κατά 3% στο χρηματιστήριο του Τελ Αβίβ. Η Noble, για να ισχυροποιήσει τη διεθνή θέση της ανακοίνωσε αμέσως ότι θα προχωρήσει φέτος σε επενδύσεις ύψους 2,8 δισ. δολαρίων. Το κοίτασμα Tamar εκτιμούν οι ειδικοί ότι θα καλύψει τις ανάγκες του Ισραήλ για φυσικό αέριο τις επόμενες τρεις δεκαετίες, ενώ μικρό μέρος θα εξαχθεί. Οι τυμπανοκρουσίες των Ισραηλινών, οι υπερβολές και οι υπερεκτιμήσεις της Noble Energy ξύπνησαν στον Λίβανο παλιά «βεντέτα». Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες, ο Λίβανος αναμένεται να εγείρει αξιώσεις στο κοίτασμα Tamar, γιατί πιστεύει πως εκτείνεται και στα δικά του χωρικά ύδατα.

Η «βεντέτα» έχει τις ρίζες της στη δεκαετία του '40 - αρχές του '50. Μια αμερικανική εταιρεία, η Trans-Arabian Pipeline, είχε συμφωνήσει με το βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας να κατασκευάσει αγωγό 1.100 μιλίων. Τον πρωτοσχεδίασε για να μεταφέρει πετρέλαιο από την Αμπκάικ της Σ. Αραβίας στο παλαιστινιακό λιμάνι της Χάιφας, για να αντικαταστήσει τον επισφαλή, τότε, βρετανικό αγωγό Κιρκούκ-Χάιφα, που από το 1935 μετέφερε ετησίως το 25% του ιρακινού πετρελαίου από την ιρακινή πόλη Κιρκούκ στη Χάιφα. Το Ιράκ, όπως αναμενόταν, έκλεισε τον αγωγό το 1948, όταν οι Ισραηλινοί κατέλαβαν εδάφη που το βρετανικό Σχέδιο Διαμελισμού της Παλαιστίνης τα προόριζε για τους Αραβες. Πάνω από τα εδάφη αυτά θα περνούσε μέρος του ιρακινού αγωγού.

Η επιμονή των ΗΠΑ να ιδρύσουν «εβραϊκό κράτος» στην Παλαιστίνη και όχι στη Γερμανία, όπως ζητούσε ο Σαουδάραβας βασιλιάς Αμπντ Αλ-Αζίζ, τον ανάγκασε το 1946 να ζητήσει από την εταιρεία Tapline να αλλάξει το αρχικό σχέδιο Αμπκάικ-Χάιφα. Στην εκμετάλλευση του μεγαλύτερου εκείνη την εποχή αγωγού μετείχαν οι εταιρείες Esso, η Chevron, η Texaco, καθώς και η Mobil, και θα μετέφερε το 30% του σαουδαραβικού πετρελαίου στις ραγδαία αναπτυσσόμενες βιομηχανικά οικονομίες της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Θα ξεκινούσε από τη μεγαλύτερη πετρελαιοπηγή Αμπκάικ και θα περνούσε από τα εδάφη της Ιορδανίας και της Συρίας - συγκεκριμένα από τα Υψίπεδα του Γκολάν- πριν καταλήξει στον τερματικό σταθμό, ο οποίος κατασκευαζόταν ταυτόχρονα στη Σιδώνα του Λιβάνου.

Το κωμικοτραγικό της υπόθεσης είναι ότι όταν το συριακό κοινοβούλιο αρνούνταν να παραχωρήσει το δικαίωμα διέλευσης χωρίς ικανοποιητικά ανταλλάγματα από τις πετρελαϊκές εταιρείες, η CIA κινητοποιήθηκε. Το 1949 ανέτρεψε με πραξικόπημα το πολιτικό σύστημα για να διασφαλιστεί το πέρασμα από τα Υψίπεδα του Γκολάν!

Ο αγωγός Tapline άρχισε να λειτουργεί στα τέλη του 1950, όταν τα πρώτα 4 τάνκερ γέμισαν τις δεξαμενές τους με 723.334 βαρέλια σαουδαραβικού αργού πετρελαίου από τον τερματικό σταθμό της Σιδώνας. Αν λειτουργούσε ακόμα ο αγωγός, ο κόσμος σήμερα θα αγόραζε φτηνότερο πετρέλαιο. Γιατί τα τάνκερ δεν θα χρειαζόταν να διεσχίζουν ούτε τον Αραβικό Κόλπο ούτε την Ερυθρά Θάλασσα, αλλά μόνο τη Μεσόγειο, άρα με χαμηλότερο κόστος. Το σχέδιο ναύγησε το 1967, όταν το Ισραήλ κατέλαβε όλη την Παλαιστίνη και τα Υψίπεδα του Γκολάν. Αντιδρώντας στην κατοχή αραβικών εδαφών, η Σαουδική Αραβία έκλεισε τις στρόφιγγες του αγωγού, θέτοντας ως όρο για την επαναλειτουργία του την αποχώρηση του Ισραήλ. Οι πόλεμοι του Ισραήλ, από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, πολλές φορές έπληξαν τα οικονομικά συμφέροντα του δυτικού κόσμου. Το λάθος που διέπραξε με την κατάληψη του Γκολάν ανάγκασε πολλά δυτικά κράτη να ψηφίσουν την απόφαση 242 του Σ.Α. του ΟΗΕ, που απαιτούσε από το Ισραήλ να αποχωρήσει από τα αραβικά εδάφη τα οποία κατέλαβε. Η απόφαση όμως δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Ετσι ναύαγησε ένα ακόμα μέγαλο οικονομικό στρατηγικό σχέδιο που θα εξασφάλιζε στον δυτικό κόσμο φτηνό πετρέλαιο και στον Λίβανο οικονομική ανάπτυξη.

Στα χωρικά ύδατα της αποκλεισμένης από το Ισραήλ Λωρίδα της Γάζας, 19 ν.μ. από την ακτή, βρίσκεται ένα αναξιοποίητο κοίτασμα φυσικού αερίου. Η βρετανική εταιρεία British Gas (BG), που το ανακάλυψε το 2000, εκτιμά ότι περιέχει έως και 1,3 τρισ. κ.μ. φυσικού αερίου. Η συμφωνία BG και CCC -έχει την έδρα της στην Αθήνα- προέβλεπε την κατασκευή αγωγού και εργοστασίου επεξεργασίας φυσικού αερίου στη Γάζα.

Οι «Συμφωνίες του Οσλο», που υπεγράφησαν το 1993, παραχώρησαν στους Παλαιστινίους 20 ναυτικά μίλια. Δικαίωμα που το Ισραήλ σεβάστηκε μέχρι το 2000. Εκείνη τη χρονιά, μήνες δηλαδή μετά την ανακάλυψη του κοιτάσματος φυσικού αερίου της Γάζας, ισραηλινά πολεμικά σκάφη άρχισαν να επιτίθενται εναντίον των σκαφών των Παλαιστινίων ψαράδων, που επιχειρούσαν να ψαρεύουν στα 6 ν.μ. Μέχρι σήμερα τουλάχιστον 15 ψαράδες έχουν σκοτωθεί και πάνω από 200 έχουν τραυματιστεί. Σήμερα τα πολεμικά επιτίθενται στους ψαράδες πριν ανοιχτούν στα 3 ναυτικά μίλια. Ο ναυτικός αποκλεισμός στερεί από τους Παλαιστινίους την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της Γάζας. *
enet.gr