Διάσκεψη Κοπεγχάγης, μερικές σκέψεις

«Το μέγιστο πρόβλημα για το ανθρώπινο γένος που η Φύση
αναγκάζει τον άνθρωπο να το λύσει, είναι το πως θα φτάσει
σε μια κοινωνία των πολιτών που θα απονέμει γενικά το δίκαιο»
και κατ’ επέκταση(σημ. Ρο) «το διεθνές δίκαιο οφείλει
να θεμελιώνεται σε μια ομοσπονδία ελεύθερων κρατών»
- την κοινωνία των εθνών (σημ. Ρο) .
Ιμμάνουελ Καντ [1]

Πολύ σωστά ίσως, ή Διάσκεψη της Κοπεγχάγης έχει χαρακτηριστεί σαν την σημαντικότερη κλιματική συνάντηση της διεθνούς κοινότητας του πλανήτη μας, και εάν σημειώνονται ή υπογραμμίζονται ή ακόμα διογκώνονται κυρίως οι διαφορές μεταξύ των χωρών και όχι τα κοινά που τους ενώνουν –όχι «για την σωτηρία του πλανήτη», αυτός δεν κινδυνεύει, κινδυνεύει το ανθρώπινο είδος – είναι γιατί υπάρχουν σφοδρές συγκρούσεις οικονομικών συμφερόντων, εξού και ο μακρύς δρόμος προς και από Κιότο με χρόνια ατελέσφορων διαπραγματεύσεων κλπ., έως στη σημερινή διάσκεψη της Κοπεγχάγης. Οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν και μετά την πολυσυζητημένη διάσκεψη, είναι αναπόφευκτο, μέτρα θα αναγκαστεί να πάρει η διεθνής κοινότητα, οι κλιματικοί κίνδυνοι είναι πλέον ορατοί και η παγκόσμια κοινότητα σε ολοένα εντονότερη επαγρύπνηση. Τίποτα στο διάβα της ιστορίας του ανθρώπινου είδους δεν ήταν εύκολο, σπαρμένο με ρόδα.

Ο Καντ πίστευε ότι «…ο άνθρωπος καλούνταν σε ένα πεπρωμένο τόσο υψηλό που κανείς δεν μπορούσε να το εκπληρώσει στο πλαίσιο της ύπαρξής του. Γι’ αυτόν τον λόγο[2] «οι προηγούμενες γενιές μοιάζουν πάντοτε να αφιερώνουν όλον τον κόπο τους προς το αποκλειστικό όφελος των μεταγενέστερων προκειμένου να τους προετοιμάσουν ένα νέο στάδιο, από το οποίο θα μπορέσουν να σηκώσουν ψηλότερα το οικοδόμημα που σχεδίασε η φύση» [3]… και δεν μπορεί να θεωρηθεί ασήμαντο γεγονός η παρουσία 192 χωρών που• καλούνται να πετύχουν μια διεθνή συμφωνία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής που θα διαδεχθεί το Πρωτόκολλο του Κιότο και θα ανακόψει την περαιτέρω υπερθέρμανση του πλανήτη…

Η πρώτη εβδομάδα της διάσκεψης ανέδειξε για άλλη μια φορά το μέτωπο μεταξύ ανεπτυγμένου κι αναπτυσσόμενου κόσμου. Οι G77, με επικεφαλής την Κίνα και την Ινδία, ζητούν μεγαλύτερες περικοπές των εκπομπών άνθρακα (40% ώς το 2020 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990) από τις ΗΠΑ, την Ε.Ε. και την Ιαπωνία και εξαρτούν τη δική τους συνεισφορά από τις δεσμεύσεις και τη χρηματοδότηση των ανεπτυγμένων χωρών. Η Δύση ζητά από τις αναδυόμενες οικονομίες να αναλάβουν κι εκείνες τις ευθύνες τους. Την ίδια ώρα, εκδηλώνονται ρήξεις εντός των δύο βασικών στρατοπέδων: τα νησιωτικά κράτη, τα πρώτα που απειλούνται από την κλιματική αλλαγή, διαμορφώνουν πλέον μια νέα τάση εντός του G77 ζητώντας σημαντικές περικοπές των εκπομπών άνθρακα και από τις μεγάλες αναδυόμενες οικονομίες, ενώ η ίδια η Ε.Ε., που μέχρι πρότινος είχε ηγετικό ρόλο στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, εμφανίζεται διχασμένη. Κάποια κράτη-μέλη επιθυμούν να αυξηθεί ο ευρωπαϊκός στόχος μείωσης των εκπομπών από 20% σε 30% ώς το 2020, ενώ άλλα δεν είναι πρόθυμα να προχωρήσουν αν δεν εξασφαλίσουν προηγουμένως σημαντικές δεσμεύσεις εκ μέρους των ΗΠΑ και των αναδυόμενων οικονομιών. Διαφωνίες υπάρχουν επίσης στους κόλπους της Ε.Ε. για το ποσό της χρηματοδότησης των αναπτυσσόμενων χωρών. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι απαιτείται άμεση βοήθεια 10 δισ. δολαρίων τον χρόνο για το διάστημα 2010-2012, ποσό που μακροπρόθεσμα θα πρέπει να φτάσει τα 300 δολάρια τον χρόνο. Οι ηγέτες της Ε.Ε. συμφώνησαν τελικώς στη χθεσινή σύνοδο των Βρυξελλών σε μια άμεση ετήσια βοήθεια 2,4 δισ. ευρώ (3,5 δισ. δολαρίων) για την επόμενη τριετία. [«Ελευθεροτυπία 12.12.09»]

Πόσο τυχαίο μπορεί να θεωρηθεί αυτό που έγινε γνωστό την προηγούμενη εβδομάδα για περί «διαρροής προσχεδίου συμφωνίας που προωθεί η Δανία και εξελήφθη από τις αναπτυσσόμενες χώρες ως προσπάθεια υποβάθμισης του ρόλου του ΟΗΕ στις μελλοντικές κλιματικές διαπραγματεύσεις κι επιβολής άνισων ορίων στις κατά κεφαλήν εκπομπές άνθρακα μεταξύ ανεπτυγμένων κι αναπτυσσόμενων χωρών», είναι ένα ζήτημα, δεδομένου ότι η επιτυχία της Κοπεγχάγης αναμένεται να κριθεί σε μεγάλο βαθμό από τη στάση των ΗΠΑ και της Κίνας, δύο μεγάλων «ρυπαντών» που δεν δεσμεύονται αυτή τη στιγμή από καμία συνθήκη…

Όμως από την άλλη πόσο (ενθαρρυντικά) τυχαίο μπορεί να θεωρηθεί ότι η αμερικανική κυβέρνηση διεμήνυσε μέσω σχετικής απόφασης της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας ότι τα αέρια που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου αποτελούν απειλή για τη δημόσια υγεία, ανοίγοντας τον δρόμο για μείωση των εκπομπών ανεξαρτήτως των εξελίξεων στο Κογκρέσο…και πόσο (ενθαρρυντικά) τυχαίο είναι ότι η Κίνα αναγκάζετε να δηλώσει ότι θα συζητούσε μια μείωση των εκπομπών άνθρακα ακόμη κατά 50% μόνον εάν οι πλούσιες χώρες προσφέρουν περισσότερες περικοπές και περισσότερα χρήματα; Δεν είναι εύκολα τα όποια συμπεράσματα, πάντως ο επικεφαλής των Κινέζων διαπραγματευτών για τις κλιματικές αλλαγές, Σίε Ζιανγκχούε, σχολίασε καυστικά την πρόταση για το Ταμείο των 10 δισ. δολαρίων (που εκτιμά ο ΟΗΕ σαν άμεση βοήθεια) λέγοντας… «εάν τα 10 δισ. διαιρεθούν με το σύνολο του πληθυσμού στον πλανήτη, τότε στον κάθε κάτοικο της Γης αναλογούν περίπου 2 δολάρια: Δηλαδή, ούτε ένας καφές στην Κοπεγχάγη...».

Μαγειρέματα
Συντάχθηκε δεύτερο προσχέδιο της γενικής πολιτικής διακήρυξης κυκλοφόρησε την Παρασκευή με φερόμενο βασικό «αρχιτέκτονα» τον Μαλτέζο επικεφαλής της μεγαλύτερης επιτροπής του ΟΗΕ για τις κλιματικές αλλαγές, Μιχαήλ Ζάμιτ Κουτέζαρ. Απ’ αυτό το κείμενο αφαιρέθηκαν οι σαφείς προστατευτικές αναφορές υπέρ των πλούσιων χωρών και κυριάρχησε …αγέρωχο πνεύμα αοριστίας. Στο κείμενο των περίπου έξι σελίδων προτείνεται:
• Να γίνει «το συντομότερο δυνατόν» μία συμφωνία για μείωση στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ή κατά 50%, ή κατά 85%, ή 90% έως το 2050 στα επίπεδα του 1990.
• Να συσταθεί ένα νέο ταμείο χρηματοδότησης των αναπτυσσόμενων χωρών έναντι των κλιματικών αλλαγών μετά από το 2012, όπου η προστασία του περιβάλλοντος «θα συνδέεται με την εξάλειψη της φτώχειας».
• Να γίνουν μακροπρόθεσμες «δεσμεύσεις βοήθειας» προς τις αναπτυσσόμενες χώρες.
• Να περιοριστεί κατά 1,5 με 2 βαθμούς Κελσίου η αύξηση θερμοκρασίας του πλανήτη…
Παράλληλα, ηγέτες χωρών της ΕΕ από τις Βρυξέλλες επαίρονταν την Παρασκευή για την απόφασή τους να χρηματοδοτήσουν με 2,4 δισ. ευρώ το χρόνο έως το 2012 ένα διεθνές ταμείο «ανακούφισης» των αναπτυσσόμενων χωρών από τις κλιματικές αλλαγές (που ετησίως θα συγκεντρώνει στα συρτάρια του περίπου 10 δισ. δολάρια). Γαλλία, Γερμανία και Βρετανία είπαν πως θα καταβάλλουν έκαστη το 20% αυτών των κεφαλαίων. [«Ριζοσπάστης 13.12.09»]

Αστεία πράγματα…

Η οργάνωση Germanwatch παρουσίασε στη Σύνοδο για το Κλίμα στην Κοπεγχάγη μια λίστα αλλιώτικη από τις άλλες, αυτή του ρίσκου από την κλιματική αλλαγή. «[...]Πρώτες σ’ αυτή τη θλιβερή λίστα του κινδύνου φιγουράρουν τρεις από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Το Μπαγκλαντές, η Μιανμάρ και η Ονδούρα. Αυτές βίωσαν τις χειρότερες καταστροφές από το 1990 μέχρι πέρσι. Το Μπανγκλαντές πλήττεται όλο και συχνότερα από κυκλώνες και πλημμύρες, το μεγαλύτερο χτύπημα το υπέστη το 1991 όταν 140.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν από το πέρασμα κυκλώνα και εκατομμύρια ξεσπιτώθηκαν. Ακραία καιρικά φαινόμενα πλήττουν συνεχώς και τη Μιανμάρ -πέρα από το απάνθρωπο καθεστώς της και τη μαύρη φτώχεια της. Υπολογίζεται ότι το 95% των ανθρώπινων θυμάτων και των υλικών καταστροφών που προκάλεσε το 2008 ο κυκλώνας Ναργκίς τα υπέστη η Μιανμάρ, η οποία βασανίζεται επίσης και από μεγάλες περιόδους ξηρασίας….» [«Αυγή 13.12.09»]

Λίγο πριν στη σύνοδο της ΕΕ οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν ότι θα χρηματοδοτήσουν με 2,4 δισ. ευρώ το χρόνο ως το 2012 ένα διεθνές ταμείο αποζημίωσης των φτωχότερων χωρών για τις κλιματικές αλλαγές και ανακοινώθηκε ότι θα μειώσει «υπό προϋποθέσεις» κατά 30% τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ως το 2020 στα επίπεδα του 1990. Η εξέλιξη σχολίαστηκε απ’ τον επικεφαλής του ΟΗΕ για τις κλιματικές αλλαγές Ιβο ντε Μπόερ σαν «σημαντική ενθάρρυνση στη διαδικασία της Κοπεγχάγης για την επίτευξη μιας συμφωνίας».

Ελπίζω όλα αυτά στη Διάσκεψη, να μην εξελιχθούν σε ένα ακόμα πικρόχολο -για την ανθρωπότητα- αστείο.
……

ΥΓ:
Η αστυνομία στην Κοπεγχάγη που συνέλαβε «προληπτικά» 40 άτομα που διαδήλωναν ειρηνικά σε ομάδες… δεν διέθεταν μαντικές ικανότητες, είχαν λάβει εγκαίρως οδηγίες μέσω e-mail από τον κο Χρυσοχοΐδη.

……………….
[1] Ιμμάνουελ Καντ, ελλ. έκδοση: «Η ιδέα μιας γενικής ιστορίας με πρίσμα κοσμοπολιτικό», Δοκίμια, μτφρ. Ε.Π. Παπανούτσος, εκδ. Δωδώνη 1971.
[2] Zeev Sternhell: «Ο Αντι-Διαφωτισμός», εκδ. Πόλις, 2009. σελ. 188-189]
[3] Ιμμάνουελ Καντ, ελλ. έκδοση: «Προς την αιώνια ειρήνη: Ένα φιλοσοφικό σχεδίασμα. Η ιδέα του Καντ περί αιώνιας ειρήνης»,μτφρ. Κ. Σαργέντης, Α. Συριοπούλου, εκδ. Πόλις, 2006, σ.63 και σ.73.
Ροΐδη Εμμονές